زلزله
EARTHQUAKE

 

زلزله یکی از رویدادهایی است که در میان بلایای طبیعی در جهان از نظر خسارات جانی در رتبه اول و از نظر خسارات مالی در رتبه دوم قرار دارد.
 

اهمیت زلزله در چیست ؟

-پیش بینی و پیشگیری از آن تقریباً غیر ممکن است.
-از درون زمین منشأ گرفته و به صورت آنی رخ می دهد.
-به طور متوسط هر سال 10000 نفر بر اثر زلزله کشته می شوند.
 

علل ایجاد زلزله :

عوامل ایجاد زلزله به دو دسته طبیعی و غیر طبیعی تقسیم می شوند.

علل طبیعی شامل :
1-حرکات زمین ساختی ( 90 % )
2-آتشفشانی ( 7 % )
3-ریزشی (3 % )

علل غیر طبیعی شامل :
1-سدها
2-تزریق مواد به داخل زمین
3-انفجار بمب اتمی

خطوط زلزله :

هر چند احتمال وقوع زمین لرزه ها در نقاط مختلف زمین وجود دارد ولی بیشتر آنها در کمربندیهای خاصی از زمین رخ می دهد که مهمترین آنها کمربند اقیانوس آرام است که حدود 80 % زمین لرزه ها در این کمربند رخ می دهد .

این کمربند شامل دو شاخه می باشد :

کمربند اول :
اقیانوس آرام –آمریکای جنوبی –آمریکای شمالی –ژاپن - فیلیپین –نیوزلند

کمربند دوم :
آلپ –یونان –ایتالیا –ترکیه –ایران –افغانستان –پاکستان –جنوب شرقی آسیا –اقیانوس آرام
 

اندازه گیری قدرت زلزله :

برای اندازه گیری قدرت زلزله دو معیار در نظر گرفته می شود .

1-مقیاس مرکالی
2-مقیاس ریشتر
 

شدت زلزله :

شدت زلزله یک کمیت مشاهده ای و غیر دستگاهی است از این کیت برای تعیین میزان خرابیهای ناسی از زلزله استفاده می شود. معروفترین مقیاسی که برای اندازه گیری شدت زلزله استفاده می شود مقیاس مرکالی است که 12 درجه دارد و پس از وقوع زلزله با مقایسه اثرات یا خرابیهای زلزله و احساس مردم از لرزش زمین شدت زلزله در هر نقطه تعیین می گردد . این مقیاس از دقت پائینی برخوردار است و این بارزترین ضعف آن محسوب می شود.

جدول مقیاس مرکالی برای اندازه گیری شدت زلزله :

درجه 1 :
احساس نمی شود و فقط توسط زلزله نگار ثبت می شود.

درجه 2 :
توسط برخی از افراد داخل ساختمان خصوصاً آنهایی که استراحت می کنند یا در طبقات فوقانی ساختمان هستند احساس می شود.

درجه 3 :
تعداد بیشتری از افراد در داخل ساختمان آن را احساس می کنند . بعضی از افراد خارج از ساختمان نیز متوجه آن می شوند . در طبقات فوقانی کاملاً حس می شود مانند عبور یک کامیون از سنگفرش خیابان.

درجه 4 :
تمام افراد در فضای بسته آن را احساس می کنند . تعداد بیشتری از افراد در فضای باز آن را حس می کنند. بشقابها ، درها ، پنجره ها و سقفهای سفالی به صدا در می آیند . مانند : برخورد کامیون با ساختمان.

درجه 5 :
تمام افراد آن را حس می کنند . بسیاری از افراد را از خواب بیدار می شوند اشیا داخل کمدها و قفسه ها فرو می ریزد . بعضی از خانه های روستایی ترک می خورند . امتداد حرکت زلزله قابل تشخیص است.

درجه 6 :
توسط تمام افراد احساس می شود. همه از خواب بیدار می شوند . بعضی وحشت زده به خارج ساختمان فرار می کنند . گچ دیوارها فرو می ریزد ، اتو مبیلها به هم برخورد می کنند . اگر ساختمان دارای بنایخوبی نباشد رک می خورد . اشیا آویزان فرو می ریزد.

درجه 7:
موارد قسمت 6 به اضافه : در برخی ساختمانها شکاف ایجاد می شود . ایستادن مشکل می شود ، دربها قفل می شود ، شیشه ها می شکند ، آب دریاچه ها گل آلود می شود ، برخی از چشمه ها خشک می شوند و یا چشمه جدید به وجود می آید .

درجه 8 :
موارد فوق به اضافه : حتی در ساختمانهای محکم ترک ایجاد می شود ، شاخه های برخی از درختان می شکند ، وسایل خانه به حرکت در می آید ، شکافهایی در سطح زمین ایجاد می شود.

درجه 9 :
خسارات عمده ای در ساختمانهای با طراحی خوب ایجاد می شود ، ساختمانهای چوبی تخریب می شوند ، حیوانات فرار می کنند و وحشت عمومی شدید وجود دارد.

درجه 10:
تمام ساختمانهای سنگی تخریب می شوند ، ساختمانهای محکم و پلها آسیب می بیند و تعدادی از آنها تخریب می شوند ، شکافهای بزرگ در زمین ایجاد می شود ، ریلهای راه آهن کج می شود ، رانش زمین در برخی مناطق وجود دارد.

درجه 11:
سدهای محکم و بتونی تخریب می شود ، ریلهای راه آهن کاملاً از بین می روند آب رودخانه ها و کانالها سرازیر می شود.

درجه 12 :

هیچ بنایی سالم نمی ماند و معمولاً نقشه جغرافیایی منطقه تغییر می کند.
 

مقیاس ریشتر :

مقایسه قدرت نسبی زلزله های یکی از اهداف مهم انسان بوده است . در این رابطه بدیهی است که مهمترین معیار برای چنین مقایسه ای دامنه امواجی است که توسط دستگاهها ی لرزه سنج ثبت می شوند که البته باید توجه داشت که دامنه این امواج علاوه بر قدرت زلزله تابع فاصله پایگاه تا مرکز زلزله نیز می باشد.
اولین دانشمندی که به مطالعه و اندازه گیری این امواج پرداخت دانشمند آمریکایی به نام ریشتر بود که این مقیاس به نام او نام گرفت که بزرگی زلزله نیز نامیده می شود.
 

بزرگترین زلزله ثبت شده زلزله 1906 کلمبیا و اکوادور و 1933 ژاپن می باشد که 9/8 ریشتر بود.